امروزه با وجود تخصصي تر شدن رشته هاي علمي , در مواردي مرزبندي قطعي و مشخص در مورد حوزه هاي مختلف علم و تعلق يک مسئله به يک حيطه ي علمي خاص قائل شد.به عنوان مثال معماري با محيط زيست و شرايط اقليمي , روانشناسي , مديريت , جامعه شناسي , اقتصاد و ... ارتباط متقابل داشته و بر هم تاثير گذارند.معماري جامع گرا است و يک اثر موفق زماني خلق مي شود که در روند طراحي آن , گروه طراحي با ديدي جامع و کلي نگر و با همکاري تيم هاي متشکل از متخصصان علوم مرتبط با موضوع , با در نظر گرفتن جنبه هاي متفاوت امر و بررسي از زواياي مختلف به دور از هر گونه تفکرات و انديشه هاي تک بعدي , اقدام نمايد

 

معماري به طور قطع و يقين , نظامي فراگير و چند ساحتي (چند بعدي)است.به گفته ي آلوار آلتو : معماري پديده اي است مرکب که عملا تمام فعاليت بشري را تحت پوشش قرار مي دهد . از ديدگاه جامع نگري , معماران تک بعدي شايسته را بايد يه عنوان مشاوران تخصصي در نظر گرفت . هر معمار جامع نگر بايد نظريات ايشان را مطالعه و بررسي نموده و در نهايت انها را با هم در آميزد .

معماران تک بعدي اشخاصي هستند که در راه خلق يک اثر فقط به يک جنبه ي خاص اشاره کرده و در اين راه هر چيزي را فداي تامين اين جنبه مي کنند , مانند معماران نماساز که فقط به جلوه ي بيروني نما توجه داشته و از ديگر مسائل فني و فضاي ساختمان غافل مي مانند .

در اين مقاله سعي بر اين است که ارتباط , تاثيرگذاري و تاثيرپذيري متقابل معماري با ديگر حيطه هاي علمي در راه خلق يک اثر مورد بررسي قرار گيرد . به عنوان نمونه يک مجتمع اداري مد نظر قرار گرفته و در راستاي طراحي ان فارغ از در نظر گرفتن استاندارد ها و مسائل مبتني بر سيستمهاي عملکردي خاص ,اثرات متقابل مسائل مختلفي همچون محيط زيست و شرايط اقليمي , مسائل روانشناسي کارمندان و مراجعان , مسائل تکنولوژيک و جز اينها و اثرات آن بر طراحي فضاهاي اداري بررسي خواهد شد.

 

 شرايط اقليمي و زيست محيطي

ايجاد مجموعه هايي با ناديده گرفتن مسائل زيست محيطي و شرايط اقليمي محيط , منجر به شکل گيري اثاري به صورت توده هاي جدا از محيط و حتي اسيب رسان به آن شده است , استدلال برخي سازندگان در برخي شرايط مبني بر ترجيح تامين شرايط آسايش استفاده کنندگان بر مسائل اقليمي , شايد پوششي باشد جهت پنهان کردن تفکرات نا صحيح , غير اصولي , غير علمي,مادي گرايانه و منفعت طلبانه ي خويش.

معماري هم ساز با اقليم با تطابق با شرايط اقليمي محيط , شرايط مطلوب اسايش انساني از نظر درجه حرارت , ميزان رطوبت و مانند اينها را در فضاهاي داخلي با حداقل کاربرد وسايل سرمايش , گرمايش و تنها با تمهيدات و تفکرات علمي معمارانه فراهم مي کند, اين نوع معماري از نظر اقتصادي نيز با کاهش قابل ملاحضه ي ميزان مصرف انرژي موثر است.

 

ايجاد فضاهاي سبز

پيامدهاي توسعه ي شهري نامناسب و پيچيدگي معضلات زيست محيطي انها, موجوديت فضاي سبز و گسترش آن را براي هميشه اجتناب نا پذير کرده است . شهر ها به عنوان کانون هاي تمرکز فعاليت و زندگي انسانها براي اين که بتوانند پايداري خود را تضمين کنند چاره اي جز پذيرش ساختاري و کارکردي متأثر از سيستمهاي طبيعي را ندارند. فضاهاي سبز , شهر ها را به عنوان محيط زيست و محيط عملکردي انسانها معنادار ساخته و با مقابله با اثرات سوء گسترش صنعت و کاربرد نادرست تکنولوژي از طريق تعادل بخشي در سيستمهاي اکولوژيک و ارتقاء سطح زيبايي يصري باعث افزايش کيفيت زيستي شهرها مي شوند .

در مکانهاي مختلف يک شهر ايجاد فضاهاي سبز تحت عنوان ساخت و احداث پارک ها و فضاهاي تفريحي شهري تبلور مي يابد , اما بايد توجه کرد اين تنها راه موجود نيست و مي توان فضاهاي طبيعي –تفريحي را در محيط هاي کاري افراد ساکن در شهر به راحتي ايجاد نمود و با جانمايي مجموعه ها و فضاهاي اداري در دل آنها و ايجاد ارتباط منطقي و هماهنگ ما بين آنها مجموعه هايي پديد آورد که کارمندان و مراجعان در طول ساعات اداري و حين کار از آرامش و نشاط ناشي از شرايط خاص محيط برخوردار شده و در عين حال در طول روز و علاوه بر آن پس از ساعات کار اداري , مجموعه به عنوان يک فضاي شهري در خدمت مردم قرار گرفته و به مکاني براي عرضه ي فعاليت هاي تفريحي-فرهنگي-آموزشي – اجتماعي و مانند اينها تبديل شود و بتوان ار آن به عنوان مکاني براي گردهمايي افراد جامعه و يا محلي براي آموزش عمومي استفاده کرد .

مجموعه شهر اينترنتي دبي , مقر نمايندگي شرکتهاي بزرگ فعال در زمينه ي رايانه و ارتباطات و تکنولوژي مرتبط , در چنين بستري ايجاد شده است.

 

روانشناسي

انسان گرامي ترين گوهر آفرينش و ناشناخته ترين آن است .رفتار آدمي تابع انديشه ها , احساسات , انگيزه ها , خواسته ها دروني و عوامل فطري و پرورشي او است که در موقعيت هاي مختلف به صورت هاي گوناگون ظاهر مي شود .براي آشنايي با ابعاد مختلف وجود آدمي , آشنايي با روانشناسي و علوم رفتاري ضروري است. روانشناسي علم تازه اي است که از اوايل قرن گذشته به تدريج رو به پيشرفت گذاشته و اگر چه قبل از ان فلاسفه و حکماء مسائل رواني را به طور گوناگون مطرح کرده اند , ولي جنبه هاي علمي و تجربي آن کاملا تازگي دارد . پرداختن به روانشناسي در حيطه ي کار مديريت ع ظهور نهضت روابط انساني , توجه به انگيزش و مسائل انگيزشي در سازمان و مانند اينها موضوعاتي است که از سالهاي دهه ي 1970 ميلادي به بعد مطرح شده و امروزه کمتر مقاله اي در زمينه مديريت مي توان يافت که به يکي از ابعاد علوم روانشناسي و رفتاري در ان توجه نشده باشد.

با توجه به طراحي و ساخت سازمان ها و مجتمع هاي اداري توسط معماران , ضرورت آشنايي اين افراد با مسائل رواني کارکنان و کارمندان پر رنگ تر مي شود , زيرا فضاي خلق شده توسط معماران بايستي مورد استفاده کارمندان يک سازمان قرار گرفته و ماهيت فضا اثرات رواني خاصي را بر آن ها ايجاد کند . در صورتي که يک فضا و مجموعه از لحاظ اصول معماري ع هنري و روانشناسي به صورت منطقي و درست طراحي شود , علاوه بر ايجاد نشاط , شادابي و انگيزه ي کافي در کارکنان مي تواند با رعايت نکات خاص و ساده اي در چيدمان فضاها و مبلمان داخلي , استرس هاي ناشي از محيط کاري را به حداقل برساند.

مهمترين منبع هر سازمان نيروي انساني شاغل در ان است و اين نيروي انساني در صورتي که داراي انگيزه , رضايت و وجدان کاري باشد با به کارگيري توان و تخصص خود موجب پيشرفت سازمان را مي شود, و چون سازمان جزئي از مجموعه کل يک کشور است با موفقيت سازمان , شاهد رشد, تعالي و موفقيت مجموعه يک جامعه نيز خواهيم بود.

 

 

بنابراين علاوه بر بررسي و رعايت استاندارد ها و نکات فني لازم جهت طراحي و شناخت نيازها و اهداف يک مجموعه اداري و تلاش در جهت تامين انها , مسائل رواني استفاده کنندگان , موارد موثر در ايجاد فضاي آرامش بخش اداري, جنبه هاي ميان افراد طراحي فضاهاي کاري و غيره نيز در روند طراحي بايد مورد توجه قرار گيرند تا حاصل کار, مجموعه اي کارآ, در جهت تامين اهداف و نيازهاي فضايي و عملکردي و رواني استفاده کنندگان باشد.

 

تکنولوژي

امروزه طراحان محيط کار با توجه به شرايط جديد جامعه ي امروزي در مقايسه با گذشته از لحاظ پيشرفت هاي تکنولوژي و تغييرات سلسله مراتب مديريتي در شازمانها و نياز هاي امروزي کارمندان , دست به نوآوري هايي در زمينه طراحي دفتر کار زده اند. عامل بنيادي و سبب ساز اين تغيير و تحول , انسان و روحيات او بوده است . اوضاع , شرايط و ويژگي هاي زندگي امروزي انسان ها ئر مقايسه با گذشته تفاوت هاي زيادي کرده و شرايط متفاوت , نياز ها و خواسته هاي متفاوتي را نيز به دنبال داشته است .

ظهور رايانه و افزايش کاربري آن در تمام شئون زندگي انسان , در طراحي فضاهاي کاري و اداري جديد نيز تاثير گذار بوده است . امروزه در همه ي دفاتر , بايگاني, محاسبات , آمار گيري , نامه نگاري , اصلاع رساني و کارهايي از اين دست بر خلاف گذشته توسط رايانه انجام مي گيرد , بنا بر اين ديگر نيازي به پيش بيني فضاهاي وسيع و قفسه هاي حجيم براي بايگاني اسناد و مدارک و محلهايي براي کارهاي دستي بسيار وسيع نيست ؛ در عوض خلق فضا و مبلمان مناسب و قابل انعطاف براي بهترين کارايي به هنگام کار با رايانه و سيستم هاي جديد عملکردي ادارات مد نظر طراحان قرار گرفته است . به اين ترتيب دفاتر اداري امروزي با وجود آمدن يک سري زير ساختها و امکانات مثل شبکه هاي رايانه اي , تغيير سيستمهاي عملکردي , نياز ها و داشتن شرايط متفاوت نسبت به کذشته و روند انجام برخي فعاليتها در آن ها دگرگون و يا بهينه شده اند.

ارگونومي

"ارگونومي علمي است که با تعامل فيزيکي و رفتار هاي انسان و محيط کار , ابزار و شرايط کلي حاکم بر کار سروکار دارد و از طريق تطابق کار با و توانمندي هاي او به دنبال دستيابي به حداکثر سطح ايمني , بازدهي و راحتي در محيط کار است ." اگر يک شکل يا فضايي به منظور استفاده ي انسان طراحي يا در نظر گرفته شده باشد , بايد شکل و ابعاد آن از شکل و ابعاد بدن انسان , ويژگي هاي حواس انساني و اطلاعات قابل تاييد تجربيات انساني تبعيت کند. ارگونومي دانش جواني است که با کوشش براي ايجاد تناسب ميان ابعاد و آرايش ساختمان , ابزار و تجهيزات و ماشينها و محيط کار با ويژگيها و ابعاد انسانها , به افزايش بهره وري توليد و حفظ تندرستي جسماني و رواني کلرکنان کمک کند .

نتيجه گيري

يک ساختمان بدون ظاهر سازي دروغين , حجيم نبودن و با تواضع , آرامي و هماهنگي با محيط در مردم احساس نوعي صميميت و همراهي مي کند , مردم بايد حس کنند که يک تشکيلات اداري متعلق به انان و براي خدمت به آنهاست . يک بناي متظاهرانه و ناهماهنگ با محيط نتيجه اي جز احساس جدايي و عدم مشارکت مردم را در پي نخواهد داشت .

بنا به تصور بسياري از مردم چه خواص و چه عوام آثار خلاقه ي معماري داراي ترکيب هاي غير معمول , بي نظير , شگفت انگيز و عجيب و غريب هستند .کارهايي که هيچ يک از اين ويژگي ها را دارا نباشد و شايد به آرامي در هماهنگي با محيط خود هدفي را که از انها انتظار ميرود انجام مي دهند , ممکن از سوي خيلي ها به عنوان دستاوردهايي ارزنده مورد توجه قرار نگيرد.

معمار به عنوان خالق فضا , در اين آفرينش بايد به نيازها , شرايط , اهداف و خواسته هاي مصرف کنندگان توجه کافي داشته و تمامي آنها را در طراحي خود لحاظ کند . بکارگيري تمامي استاندارد ها و نکات فني در رابطه با هر نوع کاربري خاص فضايي امري ضروري است , اما حاصل کار طراحي زماني موفق و کارآمد خوانده مي شود که علاوه بر تمامي موارد مذکور , شرايط روحي , راني , و فيزيکي استفاده کنندگان را نيز مد نظر قرار دهد , و کليت مجموعه بتواند نيازهاي عملکردي , فضايي , رواني استفاده کنندگان را به بهترين صورت برآورده کند .